28.2 Pozostałe istotne kwestie związane ze zobowiązaniami warunkowymi

Jak zostało przedstawione w nocie 21.4 Grupa Kapitałowa PGE tworzy rezerwę na spory dotyczące bezumownego korzystania z nieruchomości służących działalności dystrybucyjnej, które zostały zgłoszone w postępowaniu sądowym. Ponadto w Grupie Kapitałowej PGE występują spory na wcześniejszych etapach postępowania, a także nie można wykluczyć zwiększenia liczby i wartości podobnych roszczeń w przyszłości.

Zgodnie z zawartymi umowami na zakup paliw (głównie węgla i gazu), Grupa Kapitałowa PGE zobowiązana jest do odebrania określonej minimalnej ilości paliw, a także do nieprzekroczenia określonej wielkości maksymalnej poboru gazu w poszczególnych okresach. Brak odebrania minimalnych ilości paliw lub przekroczenie wielkości maksymalnych określonych w umowach może skutkować koniecznością uiszczenia odpowiednich opłat (w przypadku jednej z umów na zakup paliwa gazowego ilości nieodebrane ale opłacone, mogą być odebrane w ciągu kolejnych trzech lat umownych).

W ocenie Grupy Kapitałowej PGE warunki dostaw paliw do jednostek wytwórczych w przytoczonym powyżej zakresie nie odbiegają od warunków dostaw do innych elektrowni stosowanych na polskim rynku.

Zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa przedsiębiorstwo energetyczne zajmujące się wytwarzaniem energii elektrycznej lub ciepła jest obowiązane utrzymywać zapasy paliw w ilości zapewniającej utrzymanie ciągłości dostaw energii elektrycznej lub ciepła do odbiorców. W październiku 2021 roku we wszystkich jednostkach wytwórczych PGE GiEK S.A. pracujących w oparciu o węgiel kamienny (Elektrownia Opole, Elektrownia Dolna Odra, Elektrownia Rybnik), nastąpiło naruszenie minimalnego zapasu węgla kamiennego. Do końca 2021 roku poziomy zapasów węgla kamiennego były poniżej wielkości minimalnych określonych na dany miesiąc. Prezes URE pozytywnie rozpatrzył wnioski Oddziałów złożone w listopadzie 2021 roku i wydał trzy odrębne decyzje administracyjne wydłużające termin na odbudowę zapasów węgla kamiennego w ww. Oddziałach do dnia 28 lutego 2022 roku.

W terminie do końca lutego 2022 roku w Elektrowni Dolna Odra i Elektrowni Rybnik zapas węgla został odbudowany i przekroczył minimalny poziom wskazany w przepisach, natomiast w Elektrowni Opole wymagany zapas węgla został odbudowany dopiero w kwietniu 2022 roku. Okresy obniżenia zapasów węgla kamiennego poniżej poziomu wymaganego przepisami występowały również w kolejnych miesiącach 2022 roku we wszystkich wyżej wymienionych jednostkach wytwórczych. W szczególności istotny wpływ na utrzymywanie minimalnego wymaganego poziomu zapasów węgla kamiennego miała zmiana przepisów, która weszła w życie 28 listopada 2022 roku i która spowodowała blisko dwukrotny wzrost wymaganych minimalnych poziomów zapasów węgla kamiennego w PGE GiEK S.A. W związku z powyższym pod koniec listopada 2022 roku we wszystkich wyżej wymienionych Oddziałach pojawiły się naruszenia minimalnego zapasu węgla kamiennego. W grudniu 2022 roku wszystkie ww. Oddziały złożyły wnioski o wydłużenie terminu na odbudowę zapasów węgla kamiennego do dnia 31 marca 2023 roku. Prezes URE pozytywnie rozpatrzył wniosek Oddziału Elektrownia Opole i wydał decyzję administracyjną wydłużającą termin na odbudowę zapasów węgla kamiennego w tym Oddziale do dnia 31 marca 2023 roku, podczas gdy pozostałe Oddziały do dnia sporządzenia niniejszego sprawozdania finansowego nie uzyskały odpowiedzi na złożone wnioski. W lutym 2023 roku wymagany przepisami poziom zapasów węgla kamiennego został odbudowany we wszystkich ww. Oddziałach.

Na zaistniałą sytuację niedotrzymania minimalnych poziomów zapasów węgla kamiennego oraz problemy z odbudową tych zapasów istotny wpływ miało szereg czynników niezależnych od Grupy, w tym przede wszystkim:

• nieprzewidziane ograniczenia w dostawach węgla, których głównym powodem były problemy występujące po stronie przewoźników kolejowych oraz brak wystarczającej podaży węgla u największych krajowych dostawców,
• brak pełnej realizacji zobowiązań kontraktowych przez niektórych dostawców węgla kamiennego,
• nawarstwiające się zaległości w wysyłkach składów kolejowych, a po stronie kopalń nieterminowo realizowane załadunki węgla,
• brak zgody OSP na wszystkie wnioskowane ograniczenia produkcji energii elektrycznej,
• wysokie (wyższe od planowanego) zapotrzebowanie OSP na energię elektryczną z jednostek wytwórczych PGE GiEK S.A.,
• ograniczenia w transporcie węgla do ww. jednostek wytwórczych spowodowane pracami remontowymi i modernizacyjnymi linii kolejowych.

Zgodnie z postanowieniami art. 56 ust. 1 pkt. 2) ustawy Prawo Energetyczne, karze pieniężnej podlega ten, kto nie przestrzega obowiązku utrzymania zapasów paliw, (…), lub nie uzupełnia ich w terminie, (…). Wskazać należy, iż sam fakt naruszenia zakazu lub nakazu przewidzianego w ustawie Prawo Energetyczne skutkuje nałożeniem kary przez Prezesa URE. Ponieważ w Elektrowni Opole nie odbudowano wymaganych zapasów węgla w terminie do 28 lutego 2022 roku ryzyko nałożenia przez Prezesa URE kary na PGE GiEK S.A. jest duże. Zgodnie z brzmieniem art. 56 ust. 3 ustawy Prawo Energetyczne, wysokość kary nie może być niższa niż 10 tys. PLN i wyższa niż 15% przychodu ukaranego przedsiębiorcy, osiągniętego w poprzednim roku podatkowym, a jeżeli kara pieniężna związana jest z działalnością prowadzoną na podstawie koncesji, wysokość kary nie może być niższa niż 10 tys. PLN i nie może być wyższa niż 15% przychodu ukaranego przedsiębiorcy, wynikającego z działalności koncesjonowanej w poprzednim roku podatkowym.

Biorąc pod uwagę powyższe, niezależne od GK przyczyny niedotrzymania i nieodbudowania w wyznaczonym terminie wymaganych minimalnych zapasów węgla, a także fakt braku uprzedniej karalności PGE GiEK S.A. z tego tytułu, co powinno stanowić przesłankę do odpowiedniego miarkowania wymiaru kary, Grupa szacuje, że wartość ewentualnej naliczonej kary nie powinna być istotna dla GK wobec czego w niniejszym sprawozdaniu nie rozpoznano rezerw z tego tytułu.

Jak opisano w nocie 33.3 niniejszego sprawozdania, wydatkowanie środków uzyskanych z podwyższenia kapitału niezgodnie z postanowieniami umowy inwestycyjnej, może skutkować karami pieniężnymi lub nawet koniecznością zwrotu otrzymanych środków.