Zakres 1 – są to bezpośrednie emisje, trafiające do atmosfery z instalacji (urządzeń, pojazdów, maszyn, kotłów, instalacji), które są własnością organizacji lub pod jej kontrolą.
Ślad węglowy jest to rodzaj śladu ekologicznego i jeden z mierników wpływu przedsiębiorstwa na środowisko. Jego liczenie i zarządzanie danymi świadczy o dużej świadomości klimatycznej organizacji.
Ślad węglowy to całkowita suma emisji gazów cieplarnianych (dwutlenek węgla (CO2), metan (CH4), podtlenek azotu (N2O), wodorofluorowęglowodory (HFCs), perfluorowęglowodory (PFCs), heksafluorek siarki (SF6), wywołanych bezpośrednio lub pośrednio przez daną osobę, organizację, wydarzenie lub produkt.
Uproszczony schemat zakresów śladu węglowego w organizacji
Rys. Uproszczony schemat zakresów śladu węglowego w organizacji
Współpraca sektora na rzecz jednolitego podejścia do liczenia śladu węglowego
PGE Polska Grupa Energetyczna w kwietniu 2021 roku rozpoczęła aktywne i świadome działania na rzecz wdrożenia standardu obliczania śladu węglowego w Grupie PGE. Podjęte zostały zarówno działania wewnętrzne w Grupie PGE w ramach powołanego zespołu ds. liczenia śladu węglowego, jak i zewnętrzne – w ramach współpracy z Polskim Towarzystwem Elektrociepłowni Zawodowych (PTEZ), które zaowocowały opracowaniem wspólnego przewodnika do liczenia śladu węglowego dla branży energetycznej, przy wsparciu merytorycznym firmy Bureau Veritas.
Przewodnik został opracowany zgodnie ze standardem ISO 14064 oraz GHG Protocol Standards i ma służyć obliczaniu śladu węglowego na różnym poziomie organizacji. Współautorami przewodnika, poza PGE Polską Grupą Energetyczną SA, są m.in. przedstawiciele spółek z Grupy PGE, funkcjonujących w ramach segmentów Energetyka Konwencjonalna i Ciepłownictwo: PGE Górnictwo i Energetyka Konwencjonalna, PGE Energia Ciepła oraz Zespół Elektrociepłowni Wrocławskich KOGENERACJA. W prace nad tworzeniem przewodnika był zaangażowany również zespół ds. liczenia śladu węglowego w Grupie PGE.
Opracowany „Przewodnik jednolitego ujęcia śladu węglowego dla podmiotów sektora elektroenergetyki i ciepłownictwa” wraz z integralnym narzędziem IT służą do jednolitego ujęcia śladu węglowego dla podmiotów sektora elektroenergetyki i ciepłownictwa, w następującym zakresie:
Zakres 2 – są to emisje pośrednie związane z wykorzystaniem energii zużywanej przez przedsiębiorstwo do użytkowania obiektów, zarówno własnych, jak i dzierżawionych (energia elektryczna, ciepło, zimno, straty w transporcie i dystrybucji).
Zakres 3 – są to pozostałe pośrednie emisje, które występują w całym łańcuchu wartości przedsiębiorstwa, tj. zakupy towarów i usług, podróże służbowe, dojazdy do i z pracy, dobra kapitałowe, itp.).
Emisje biogenicze – są to emisje związane są z naturalnym obiegiem węgla, wynikające ze spalania, fermentacji, rozkładu lub przetwarzania materiałów pochodzenia biologicznego.
Na bazie dotychczasowych prac w ramach PTEZ oraz współpracy z kluczowymi spółkami Grupy PGE, w 2022 roku została przyjęta procedura ogólna obliczania śladu węglowego w Grupie Kapitałowej PGE.
Celem procedury jest wsparcie zarządzania biznesowego poprzez wprowadzenie standardu i zapewnienie jednolitych zasad postępowania przy obliczaniu śladu węglowego w spółkach Grupy Kapitałowej PGE na potrzeby raportowania kwestii klimatycznych i zrównoważonego rozwoju.
Procedura ta określa w szczególności:
- sposoby ustalania granic organizacyjnych dla liczenia śladu węglowego oraz konsolidacji danych dotyczących emisji gazów cieplarnianych,
- identyfikacji i ustalania granic operacyjnych dla poszczególnych zakresów (zakres 1, zakres 2, zakres 3) oraz emisji biogenicznych w ramach obliczenia śladu węglowego,
- określenia granic istotności dla obliczenia śladu węglowego.
Kluczowe w tym procesie było przygotowanie spółek i ich przeszkolenie, w szczególności w zakresie identyfikacji źródeł emisji, ich klasyfikacji i odpowiedniego przeliczenia na ekwiwalent emisji CO2 z zastosowaniem dostępnego i określonego wskaźnika emisji CO2 właściwego na dany rok sprawozdawczy przy użyciu dedykowanego narzędzia IT.
W kolejnych latach istotne będzie obliczanie śladu węglowego za dany rok sprawozdawczy w oparciu o zaktualizowane wskaźniki emisji CO2 właściwe na dany rok kalendarzowy.
Planuje się, że w miarę większej dostępności danych w szczególności w zakresie dostępnych wskaźników emisji dla poszczególnych źródeł emisji oraz ciągłego rozwoju dojrzałości organizacji, proces ten będzie usprawniany w kolejnych latach. Jednocześnie, umożliwi to wypracowanie szczegółowych celów redukcji emisji.
Wielkość śladu węglowego Grupy PGE
Grupa PGE po raz pierwszy obliczyła ślad węglowy w ramach pilotażu za rok 2020. Podchodząc jednak odpowiedzialnie do liczenia danych i uzyskania wyników porównywalnych w ramach sektora, jako rok bazowy traktuje dane za rok 2021, w którym ślad węglowy był liczony na podstawie podręcznika wypracowanego w ramach współpracy z PTEZ oraz procedury ogólnej obliczania śladu węglowego w Grupie Kapitałowej PGE. Przyjęta w nim metoda jest spójnym podejściem do liczenia śladu w sektorze elektroenergetycznym w kraju.
-
2-2
Wielkość emisji gazów cieplarnianych w 2022 roku została obliczona dla kluczowych spółek z Grupy PGE, których działalność jest istotna i wpływa w sposób znaczący na wielkość śladu węglowego, szczególnie w zakresie emisji bezpośrednich w ramach zakresu 1 oraz biorąc pod uwagę wysokość opłat za korzystanie ze środowiska oraz za usługi wodne.
- PGE Górnictwo i Energetyka Konwencjonalna,
- PGE Energia Ciepła,
- Zespół Elektrociepłowni Wrocławskich KOGENERACJA,
- PGE Toruń,
- Elektrociepłownia Zielona Góra,
- PGE Energia Odnawialna,
- PGE Dystrybucja,
- PGE Ekoserwis,
- PGE Obrót,
- PGE Polska Grupa Energetyczna SA,
- PGE Baltica,
- PGE Systemy,
- PGE Dom Maklerski.
Pozostałe spółki z Grupy PGE, które zostaną ocenione jako mogące mieć znaczący wpływ na wielkość emisji gazów cieplarnianych, będą włączane sukcesywnie do tego procesu. Taka ocena wpływu przeprowadzana jest corocznie.
Na uwagę zasługują podjęte przez Grupę Kapitałową PGE w 2022 i 2023 roku działania dla usprawnienia i urealnienia liczenia śladu węglowego w ramach zakresu 3 kat. kat. 7 „Dojazdy pracowników do pracy”.
Podczas przeprowadzonej w 2022 roku ankiety Badanie Opinii Pracowników (BOP) skierowanych do wybranych spółek Grupy Kapitałowej PGE, zostały wprowadzone szczegółowe pytania dotyczące kwestii związanych z dojazdami pracowników do i z pracy. Pytania zostały tak opracowane, aby uzyskać odpowiedzi na poziomie wymaganym do obliczeń śladu węglowego przy użyciu dedykowanego narzędzia IT. Dzięki pozyskaniu danych już za rok 2022 można było w przypadku wybranych spółek posłużyć się realnymi danymi od pracowników w tym zakresie.
Co ważne, w Badaniu Opinii Pracowników bierze udział znacząca liczba pracowników. Spółki mogą pochwalić się wysoką frekwencją – w zależności od spółki wynosi ona od 75 do nawet ponad 90 proc. Sprawia to, że odpowiedzi udzielone przez pracowników danej spółki odzwierciedlają stan rzeczywisty.
Dane obliczeniowe śladu węglowego na poziomie Grupy PGE w podziale na poszczególne zakresy emisji oraz emisje biogeniczne (nie wliczane do śladu węglowego):
| Ślad węglowy Grupy PGE (t CO2e) | 2022 | 2021 |
| Zakres 1 | ||
| Paliwa, w tym: | 69 370 331 | 70 169 857 |
| – węgiel brunatny | 45 581 652 | 42 692 766 |
| – węgiel kamienny | 22 018 088 | 25 083 918 |
| – gaz ziemny | 1 331 587 | 1 954 130 |
| – pozostałe paliwa | 439 363 | 439 043 |
| Emisje procesowe | 807 646 | 764 718 |
| Czynniki chłodnicze i inne gazy | 210 809 | 51 836 |
| Łącznie zakres 1 | 70 389 145 | 70 986 410 |
| w tym emisje objęte systemem EU-ETS (%) | 99,5 | 99,7 |
| Zakres 2 Market-based*, w tym: | 2 196 571 | 2 183 395 |
| Straty energii elektrycznej na przesyle i dystrybucji | 1 322 593 | 1 379 892 |
| Zakupiona energia elektryczna na potrzeby własne | 828 318 | 759 699 |
| Zakupiona energia cieplna na potrzeby własne | 45 660 | 43 804 |
| Zakres 2 Location-based** | 2 196 976 | 2 183 836 |
| Zakres 3 | ||
| Kat. 3. Emisje związane z energią i paliwami | 23 116 540 | 22 191 648 |
| Kat. 1. Zakupione dobra i usługi | 497 790 | 821 824 |
| Kat. 10. Przetwarzanie sprzedanych produktów | 756 132 | 755 065 |
| Kat. 2. Dobra kapitałowe | 252 844 | 508 996 |
| Kat. 4. Upstream – transport i dystrybucja | 329 133 | 259 805 |
| Kat. 5. Odpady powstałe w wyniku działalności | 84 809 | 75 014 |
| Kat. 11. Użytkowanie sprzedanych produktów | 40 640 | 74 949 |
| Kat. 7. Dojazdy pracowników do pracy | 39 041 | 34 965 |
| Kat. 6. Podróże służbowe | 635 | 158 |
| Łącznie zakres 3 | 25 117 565 | 24 722 424 |
| Łącznie zakres 1+ zakres 2+zakres 3 Market-based | 97 703 281 | 97 892 230 |
| Łącznie zakres 1+ zakres 2+zakres 3 Location-based | 97 703 685 | 97 892 671 |
| Emisje biogeniczne | 390 463 | 687 876 |
* Zakres 2 Market-based - emisja wynikająca ze zużycia zakupionej energii elektrycznej, liczona na podstawie wskaźnika publikowanego przez konkretnego sprzedawcę energii.
**Zakres 2 Location-based - emisja w Zakresie 2, wynikająca ze zużycia zakupionej energii elektrycznej. Liczona jest na podstawie wskaźnika średniego dla Polski, co przedstawia faktyczną wielkość emisji powstałych na terenie kraju. Wskaźnik ten jest publikowany na stronach KOBiZE.
**Zakres 2 Location-based - emisja w Zakresie 2, wynikająca ze zużycia zakupionej energii elektrycznej. Liczona jest na podstawie wskaźnika średniego dla Polski, co przedstawia faktyczną wielkość emisji powstałych na terenie kraju. Wskaźnik ten jest publikowany na stronach KOBiZE.
W 2022 roku nastąpiła redukcja śladu węglowego względem roku 2021 w zakresie 1 o niecałe 1 proc. W pozostałych zakresach redukcji się nie obserwuje.
Za 86,7 proc. obliczonego śladu węglowego Grupy PGE odpowiada energetyka konwencjonalna. Zakres 3 stanowi ok. 36 proc. całego śladu węglowego rozumianego jako suma zakresu 1, zakresu 2, zakresu 3.
Rys. Rozkład emisji gazów cieplarnianych w 2022 roku w podziale na poszczególne kategorie emisji gazów cieplarnianych
Metodologia i wskaźniki emisji
Dane dotyczące działalności organizacji są monitorowane zgodnie z wdrożonym procesem obliczania śladu węglowego w Grupie PGE. Obliczenia wielkości emisji zostały przygotowane zgodnie ze standardami: The Greenhouse Gas Protocol A Corporate Accounting and Reporting Standard Revised Edition-GHG Protocol Scope 2 Guidance oraz Corporate Value Chain (Scope 3) Accounting and Reporting Standard.
Osobno zostały zidentyfikowane i zaraportowane emisje CO2 pochodzenia biogenicznego. Jako kryterium konsolidacji przyjęto kontrolę operacyjną lub/i finansową w Grupie Kapitałowej, co oznacza, że 100 proc. emisji spółek przypisano Grupie PGE. Źródłami wskaźników emisji były publikacje następujących baz danych: Krajowy Ośrodek Bilansowania i Zarządzania Emisjami (KOBiZE), baza danych DEFRA (Department for Environment, Food & Rural Affairs), European Environment Agency (EEA) oraz Ecoinvent 3.6.Współczynniki GWP (Global Warming Potential factor) dla czynników chłodniczych przyjęto zgodnie z 5 Raportem IPCC (Intergovernmental Panel on Climate Change).
Dzięki zastosowaniu jednorodnych zasad podejścia do liczenia śladu węglowego, dane będą możliwe do porównania w ramach sektora.